In ons Westerse denken is het oorzaak-gevolgmodel (ook wel het
‘medische model’ genoemd) het model bij uitstek om de wereld
begrijpelijk te maken. Dit model is nuttig als het gaat over relatief
eenvoudige problemen,
die ook daadwerkelijk kunnen worden teruggebracht tot eenvoudige
en eenduidige oorzaken, zoals bij medische of mechanische
problemen het geval is.
Het medische model bestaat uit: diagnose + voorgeschreven
behandeling = symptoomreductie. Een voorbeeld: als iemand
hoofdpijnklachten heeft, zal de arts eerst op zoek gaan naar
mogelijke oorzaken van de hoofdpijn. Op grond daarvan zal de
arts de behandeling voorschrijven: een pil, ontspanningsoefe-
ningen of misschien een hersenoperatie. Freud, zelf arts, bracht
het medische model mee toen hij de psychotherapie ontwikkel-
de: ook in de traditionele (psychoanalytische) psychotherapie
gaat men dus op zoek naar oorzaken, die vaak gevonden worden
in de (vroege) jeugd van de cliënt. Als je auto of stofzuiger kapot
is, gebruik je ook dit mechanische model: wat is er mis met mijn
auto of stofzuiger?
Als het echter om complexere problemen gaat heeft dit model
een groot nadeel, namelijk dat het sterk probleemgericht is.
De factoren die een probleem veroorzaken of in stand houden
zijn soms niet te vinden en als ze gevonden worden zorgen ze
bovendien niet automatisch voor verbetering van dat probleem.
Een grote groep mensen ervaart het stellen van een diagnose als
nuttig, bijvoorbeeld om orde in en greep op hun leven te krijgen.
Maar er is ook een groep mensen die de diagnose gebruikt om
medeleven te verkrijgen, ontslagen te worden van verplichtingen,
als excuus voor falen, enzovoort. Ten slotte kunnen diagnoses
vaak negatief beladen zijn, stigmatiseren, niet door iedereen
begrepen worden, en bestaat de kans dat mensen daardoor
moeilijker hulp krijgen en door hun diagnose soms niet aan werk
komen. Mensen kunnen naar hun diagnose gaan leven en daar-
mee hun zelfbeeld bepalen (bijvoorbeeld ‘Ik ben een border-
liner’, in plaats van ‘Ik gedraag mij op een bepaalde manier die
past bij de criteria van een borderlinestoornis’).
Bovendien legt het medische model de professional de vaak als
zwaar ervaren rol van expert op: hij moet als deskundige de
diagnose(s) stellen, oorzaken vinden en adviezen geven.
Hierdoor is het risico op depressie en burn-out groot. Door de
cliënt en zijn omgeving zo mogelijk als co-experts te beschou-
wen, wordt de verantwoordelijkheid gedeeld.
Comments